Давид Сабов Барцафалви
Давид Сабов Барцафалви | |
---|---|
мад. Barczafalvi Szabó Dávid | |
Чинность | новинарь, писатель и завзятый обновитель языка |
Горожанство | Мадярьско |
Уроджѣня | 1753 або 1755[1] |
Бодрогкерестур, жупа Земплин | |
Упокоеня | 20. марец 1828 |
Шарошпоток, жупа Земплин | |
VIAF:121393415; GND:1135168822; GKG:/g/120zv5s3; |
Давид Сабов Барцафалви, мад. Barczafalvi Szabó Dávid, *1753 (або 1755), Бодрогкерестур, жупа Земплин – †20. марец 1828, Шарошпоток, жупа Земплин — мадярскый новинарь, писатель и обновитель языка.[1]
Биография[едітовати | едітовати жрідло]
Учив ся в Шарошпотоку, де закончив академичный курз (1770–1783), пак ещи двараз в заграничу, одкы ся вернув в року 1790.[2] В меджичасѣ редаговав в Пожоню перву мадярскоязычну новинку Magyar Hírmondó (Мадярскый Вѣстник, 1784, 1786).[1] В року 1792 з габилитачнов роботов Dissertatio inauguralis multiplicibus scientiarum naturalium in omni vita utilitatibus выграв конкурз и достав мѣсто професора физикы и математикы высшой школы в Шарошпотоку, де служив до пензии (1805). Свои предметы преподавав по мадярскы, што было великов новотов, бо дотогды учили лем по латинскы або нѣмецкы. Терминологию придумав сам и выдав книжку. ротив того выступила и рада церковного округа, котра высловила желаня, жебы професор перестав з неологизациов.[2]
Ещи в часѣ новинарской роботы придумовав новы слова и выдав переклад нѣмецкого романа, язык котрого Ференц Казинци поважовав за пародию на пуризм. Проблема была в тому, же Д. Сабов Барцафалви не мав чутя языкового штилу и мадярского словотворѣня, але быв великый мадярскый патриот и хотѣв на кажде понятя мати мадярске слово.[1] Продуковав неологизмы, як фабрика, «на провбу», же най сполоченство рѣшить, котры прийме. Достав немилосердну критику, а з его щедрой продукции лем мизерна часточка зостала доднесь в поужитю.[3]
Наперек тому, около 50 его новых слов зостали в языку доднесь, напримѣр: belváros, esernyő, mondat, művész, olvasmány (центер мѣста, амбрела, речѣня, умѣлець, чтиво).[1]
Публикации[едітовати | едітовати жрідло]
- Szigvart klastromi története. Németből fordította Pozsony, 1787. (История монастыря в Сигварѣ. З нѣмецкого. В двох частях. В конци каждой поданый словник неологизмох)
- Dissertatio inauguralis multiplicibus scientiarum naturalium in omni vita utilitatibus. Pozsony, 1792. (Габилитачна дисертация)
- A tudományok magyarúl. Pozsony, 1792. (Преподаваня наук по мадярскы)
См. тыж[едітовати | едітовати жрідло]
Жерела и одказы[едітовати | едітовати жрідло]
- Barczafalvi Szabó Dávid. //Révai nagy lexikona. 2. köt.. Budapest: Révai Testvérek Irodalmi Intézet Részvénytársaság. 1911. p. 598.мад.
- Szinnyei József (1891). Barczafalvi Szabó Dávid. Magyar írók élete és munkái. 1. köt.. Budapest: Hornyánszky. http://mek.oszk.hu/03600/03630/html/b/b01044.htm.мад.
- A két Szabó Dávid. https://www.arcanum.com/en/online-kiadvanyok/MagyarIrodalom-magyar-irodalomtortenet-1/kepes-magyar-irodalomtortenet-beothy-zsolt-3180/az-irodalmi-megujhodas-kora-3AC5/52-a-nyelvujitas-tortenete-imre-sandor-3D17/i-3D18/a-ket-szabo-david-3D27/. [перевірено 2021-11-14].мад.