Давид Сабов Барцафалви

Матеріал з Вікіпедія
Давид Сабов Барцафалви
мад. Barczafalvi Szabó Dávid
Чинность новинарь, писатель и завзятый обновитель языка
Горожанство Мадярьско
Уроджѣня 1753 або 1755[1]
Бодрогкерестур,
жупа Земплин
Упокоеня 20. марец 1828
Шарошпоток,
жупа Земплин
VIAF:121393415; GND:1135168822; GKG:/g/120zv5s3;

Давид Сабов Барцафалви, мад. Barczafalvi Szabó Dávid, *1753 (або 1755), Бодрогкерестур, жупа Земплин – †20. марец 1828, Шарошпоток, жупа Земплин — мадярскый новинарь, писатель и обновитель языка.[1]

Биография[едітовати | едітовати жрідло]

Учив ся в Шарошпотоку, де закончив академичный курз (1770–1783), пак ещи двараз в заграничу, одкы ся вернув в року 1790.[2] В меджичасѣ редаговав в Пожоню перву мадярскоязычну новинку Magyar Hírmondó (Мадярскый Вѣстник, 1784, 1786).[1] В року 1792 з габилитачнов роботов Dissertatio inauguralis multiplicibus scientiarum naturalium in omni vita utilitatibus выграв конкурз и достав мѣсто професора физикы и математикы высшой школы в Шарошпотоку, де служив до пензии (1805). Свои предметы преподавав по мадярскы, што было великов новотов, бо дотогды учили лем по латинскы або нѣмецкы. Терминологию придумав сам и выдав книжку. ротив того выступила и рада церковного округа, котра высловила желаня, жебы професор перестав з неологизациов.[2]

Ещи в часѣ новинарской роботы придумовав новы слова и выдав переклад нѣмецкого романа, язык котрого Ференц Казинци поважовав за пародию на пуризм. Проблема была в тому, же Д. Сабов Барцафалви не мав чутя языкового штилу и мадярского словотворѣня, але быв великый мадярскый патриот и хотѣв на кажде понятя мати мадярске слово.[1] Продуковав неологизмы, як фабрика, «на провбу», же най сполоченство рѣшить, котры прийме. Достав немилосердну критику, а з его щедрой продукции лем мизерна часточка зостала доднесь в поужитю.[3]

Наперек тому, около 50 его новых слов зостали в языку доднесь, напримѣр: belváros, esernyő, mondat, művész, olvasmány (центер мѣста, амбрела, речѣня, умѣлець, чтиво).[1]

Публикации[едітовати | едітовати жрідло]

  • Szigvart klastromi története. Németből fordította Pozsony, 1787. (История монастыря в Сигварѣ. З нѣмецкого. В двох частях. В конци каждой поданый словник неологизмох)
  • Dissertatio inauguralis multiplicibus scientiarum naturalium in omni vita utilitatibus. Pozsony, 1792. (Габилитачна дисертация)
  • A tudományok magyarúl. Pozsony, 1792. (Преподаваня наук по мадярскы)

См. тыж[едітовати | едітовати жрідло]

Жерела и одказы[едітовати | едітовати жрідло]

Референции[едітовати | едітовати жрідло]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Révai nagy lexikona
  2. 2,0 2,1 Szinnyei József
  3. A két Szabó Dávid