Адолф Добряньскый

Адолф Добрянскый
фон Сачуров
Адолф Добрянскый; фон Сачуров
	DobrianskyAdolf(1885).jpg
	Политичный лидер; славянох Австро-Мадярщины
Уроджѣня	Адолф Добрянскый; децембра 19., 1817; Рудльов, жупа Земплин, Австрийска империя
Умертя	марца 19., 1901 (83 р.); Иннсбрук, Австро-Мадярщина;
Погреб	марца 24., 1901; Чертижне, жупа Земплин, Австро-Мадярщина;
Псевдоним	A. Iv...tsch; A. Iv...witsch; A. I.; S; А. И. Д.; K. Lomensky; Ein Slave; Ein österreichischer Patriot; Срѣмецъ; Старый австрійскій патріотъ; Православный галичанинъ; Аидинъ
Занятя	банскый инженер, политик, депутат парламента, политичный теоретик
Язык творох	російскый
Народность	Русин
Родом	з Пряшовского края
Горожанство	австро-мадярске
Час творбы	1861-1901
Жанры	политичны теории,; историчны екскурсы; интерпелации
Темы	панславизм, автономия, церковна традиция
Брат, сестра	Виктор Добрянскый
Свояк(ы)	Иван Добрянскый (отець); Шарлотта Сепешгази (мати); Виктор Добрянскый (брат); Алексей Геровскый (внук); Георгий Геровскый (внук); Игорь Грабарь (внук)
Супруг(а)	Елеонора Милвиусова
Дѣти	Олга (1843), Владимир (1846), Мирослав (1849), Ирина (1854), Олена (1855), Алексѣя (1857), Вѣра (1861), Борис (1863)
Адолф Добрянскый; фон Сачуров на Викискладѣ
	VIAF:251624201, 301561732; GND:1037007565; BHS:9264; NLKR/NLC:osd2012715154; GKG:/g/122t69n8; ЕСУ:20372;; ; Ту можуть быти податкы з Wikidata,; не контролованы авторами статѣ

Адолф Добряньскый фон Сачуров (*19. децембра 1817, Рудльов — †19. марца 1901, Інсбрук, похованый в селі Чертижне) — русиньскый економ карпаторусиньского походжіня, доктор права, педаґоґ і політічный діятель. Першый великый політічный лідер Русинів в Угорьску.^[2] Быв єдным із закладаючіх членів Матіцї словеньской у возроднім процесї Словаків і Русинів у 19. сторочу. ^[3]

Біоґрафія

Народив ся до родины ґрекокатолицького священика, походить із старого шляхтічного роду Сас. Ґімназіалны штудії абсолвовав у Левочі, Рожняві і в Мішколцю, высшу освіту в области філозофії і права здобыв у Кошіцях і в Яґрї. В роках 1836 – 1840 штудовав на баньскій і лїсницькій академії в Баньскій Щавніцї, штудії закінчів у Відню. Робив як адъюнкт, пізнїше як баньскый інжінїр на середнїм Словеньску, в чеськых краях і в Слезьку. Підчас револуції ся вернув до Баньскій Щавніцї, де в роцї 1848 кандідовав у вольбах до угорьского сейму, но посланці його мандат не хотіли узнати. Оженив ся з Елеоноров, дївков гонтяньского народовця Йозефа Мілвіуса, з котров мав сына Мірослава і пять дївок (єдна з них Ольґа Грабарь).

Вплив, же ся став ведучoв oсoбнoстёв русиньского народного оброджіня, мало і ёго перебываня в Чехах (1846-48), де ся спознав з чеськыма публічныма чінителямі як E. Палацькый, К. Гавлічек-Боровскый ці Ф. Л. Ріґер. Сполупрацовав з многыма словеньскыма публічныма чінителямі як наприклад Й. М. Гурбан і A. Радліньскый. Быв прихыленцьом ідей славяньской взаємности і русофілства ^[4].

Быв ведучов особностьов ґрупы русиньскых інтелектуалів, котра зоставила політічный проґрам соєдиніня Русинів Угорьской Руси, Выходной Галичі і Буковины до єдной провінції в рамках Габсбурьской монархії. В роцї 1849, в рамкох ґрупы русиньскых інтелектуалів, А. Добряньскый передложыв цісарьови Франтішкови Йозефови I. політічный проґрам соєдиніня Русинів Угорьской Руси, Выходной Галичі і Буковины до єдной провінції в рамках Габсбурьской монархії у формі меморандуму під назвов Памятникъ Русинов угорскых.

В роках 1849 – 1867 быв у службах цісарьского двора, а то наперед як цівілный комісарь при руськім войску а потім у функціях высшого урядника штатной справы в Ужгородї, в Кошіцях, в Будинї, в Сеґединї і у Великім Варадинї. В роцї 1857 А. Добряньскый купив село Сачуров. В роцї 1858 му быв подарований шляхтічный тітул а до призвіска зробленый додаток «фон Сачуров».

В роцї 1861 А. Добряньскый вырішыв зоставити новый меморандум пожадавків Русинів. До окремых русиньскых ґрекокатолицькых парохій роспослав тайный обіжник у твердім протимадярьскім тоні. Быв председом Общества св. Іоанна Крестителя і Общества св. Василія Великого. У роцї 1861 успішно кандідовав у вольбах до угорьского сейму, але нa першім засіданю сейму ґрупа мадярьскых посланців напала Добряньского мандат посланьця через ёго діятельство як комісаря в руськім інтервечнім войску у р. 1849. Ганливо го означілі за “московского лідра” і “Панслава”, і так выбор сейму зрушыв платность його мандату.

А. Добряньскый ся різныма способамі снажыв о наповніня пожадавків Русинів (зрівноправнїня в рамках Угорьска, а то в адміністратівній, школьскій і языковій области), причім ся прімарно орєнтовав на віденьскы власти. А. Добряньскый але не таїв ани свої панславістічны погляды, котры бранили міцнїшій підпорї з боку віденьского двора і спущали неволю Будапешті. Послїднїй модел рішіня русиньского вопросу в рамкох монархії А. Добряньскый представив в роботї Проэктъ политической программы для Руси австрійской в р. 1871. В нїй указав на потребу автономії про Австрійску Русь (провінції Ґаліція і Буковина), а то в рамкох будучой федералізації Австрії. У 70-ых роках поступнї порозумів нереалность орьєнтації на Відень і зато ся заміряв на сполупрацу з галицкыма русофілами.

В роцї 1875 еміґровав під тиском мадярізаторів до Конґресовой Полщі (у Варшаві).

Од року 1881 дїяв у Львові, де сполупрацовав з тамтешнїма галицкыма русофілами. Угорьскым міністерьскым председом К. Тісом быв в р. 1882 у Львові проти ньому, його дівці Ольґі і дакотрым русофілам выконштруованый судный процес). По процесї, хоць были вшыткы позбавлены вины, на рекомендацію австрійской влады і цісарьской канцеларії, мусів А. Добряньскый одыйті до Відня, пізнїше ся усадив в Інсбруку, де 19. марца 1901 умер. Похованый быв 24. марца 1901 в Чертижнім на Лабірщіні.

Інтересны факты

В Михаловцях ай в Ужгородї были памятникы А. Добряньскому, але пропали при невыясненых обстоянях.^[5]

Література

Іван Поп. Podkarpatská Rus - osobnosti její historie, vědy a kultury — Прага: Libri, 2008. — С. 324. — 1200 екз. — ISBN 978-80-7277-370-1.

Жрідла

Референції

↑ Добрянскый-Сачуров на сайтѣ Родовід
↑ Добряньскый і ёго одказ
↑ Адолф Добряньскый на офіціалній вебсторінцї села Чертижнесловац.
↑ 115 років од смерти Добряньского - лем.fm.
↑ Тетяна ЛІТЕРАТІ (21.01.2022). Втрачений Ужгород: пам’ятник Адольфу Добрянському (Фото). «Про Захід». https://prozahid.com/vtrachenyj-uzhhorod-pam-iatnyk-adolfu-dobrianskomu-foto/. [перевірено 19.12.2022]. укр.

[1] Добрянскый-Сачуров на сайтѣ Родовід

[2] Добряньскый і ёго одказ

[3] Адолф Добряньскый на офіціалній вебсторінцї села Чертижнесловац.

[4] 115 років од смерти Добряньского - лем.fm.

[5] Тетяна ЛІТЕРАТІ (21.01.2022). Втрачений Ужгород: пам’ятник Адольфу Добрянському (Фото). «Про Захід». https://prozahid.com/vtrachenyj-uzhhorod-pam-iatnyk-adolfu-dobrianskomu-foto/. [перевірено 19.12.2022]. укр.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]