Зобразити жрїдло сторінкы Латиньскый алфавіт

{{Інфобокс писмо
 |name=Латиньскый алфавіт
 |тип=алфавіт
 |языкы=Спершу [[Латиньскый язык|латиньскый]], языкы [[Западна Европа|Западной]] и [[Централна Европа|Централной Европы]], дакотры языкы [[Азія|Азії]], многы языкы [[Африка|Африкы]], [[Америка|Америкы]], [[Австралія|Австралії]] і [[Океанія|Океанії]]
 |де взникла=[[Італія]]
 |теріторія=Спершу [[Італія]], пак вшытка Западна [[Европа]], [[Америка]], [[Австралія]] і [[Океанія]]
 |дата=~700. [[п.н.е.]]
 |період=~700. п.н.е. доднесь
 |напрям=злїва направо
 |знаків=26
 |походжіня        = [[Ханааньске писмо]]
* [[Фінікійске писмо|Фінікійске писмо]]
** [[Ґрецькый алфавіт]]
*** [[Етруськый алфавіт]]
**** [[Латиньскый алфавіт]]
 |повязаны=[[Кіріліця]]<br />[[Коптьскый алфавіт]]<br />[[Арменьскый алфавіт]]<br />[[Руны]]
 |ISO=Latn
 |приклад=A Specimen by William Caslon.jpg
 |размер=200px
}}
'''Латиньскый алфавіт''' є найповжыванїше писмо в світї. Розвив ся із западного виду [[Ґрецькый алфавіт|ґрецького алфавіту]], пожыченого і управленого [[Етрускы|Етрусками]], чій алфавіт пак быв адаптованый й іщі веце управленый [[Старовікый Рим|старыма Римлянами]] про запис [[Латиньскый язык|латиньского языка]].

Бігом [[Середовік]]у латиньскый алфавіт быв адаптованый [[Романьскы языкы|романьскым языкам]], прямым потомкам латины, а такой [[Келтьскы языкы|келтьскым]], [[Ґерманьскы языкы|ґерманьскым]], [[Бальтіцькы языкы|балтіцькым]] ай дакотрым [[Славяньскы языкы|славяньскым языкам]], а пак векшинї [[Языкы Европы|языків Европы]].

В час епохы [[колоніалізм]]у ся латиньскый алфавіт пошырив за океан і быв уведженый до [[Індіаньскы языкы|індіаньскых]], [[Австралійскы языкы|австралійскых]], [[Австронезійскы языкы|австронезійскых]], [[Выходна Азія|выходноазійскых]] і [[Языкы Африкы|африканьскых языків]]. 

В сучасности термін ''латиньскый алфавіт'' означує хоцьякый алфавіт, прямо выведеный од алфавіту Латинян. Дакотры такы варіанты не мають вшыткы буквы класічного римского писма (напр. [[Польскый язык|польскый алфавіт]]) ці доповнюють го новыма буквами (напр. [[Даньскый язык|даньскый алфавіт]]).
== Історія ==
=== Обявлїня ===
Латиньскый алфавіт ся обявив із алфавіту [[Етрускы|Етрусків]], котрый сам походить із западного (італійского) [[Ґрецькый алфавіт|ґрецького алфавіту]]. Обявленый приближно в [[7. стороча п.н.е.|7. сторочу п.н.е.]] латиньскый алфавіт спершу мав лем 21 букву:
{| class="wikitable"
|+ '''Давнолатиньскый алфавіт'''
|-
! A || B ||C || D || E || F || Z || H || I || K || L || M || N || O || P || Q || R || S || T || V || X
|}   
Буква '''C''' была западным варіантом ґрецькой [[Ґама|ґамы]], айбо повжывала ся про запис двох звуків, {{IPA|[g]}}, і {{IPA|[k]}}, може вдяка впливу [[Етруськый язык|етруського языка]], котрый не мав звонкых [[Выбуховы согласны|выбуховых согласных]]. Пізнїше, приближно в [[3. стороча до н.е.|3. сторочу до н.е.]], буква '''Z''', котру [[латиньскый язык]] не потребовав, была замінена на нову букву '''G''', котра была модіфікаціёв старой '''C'''. Одтовды '''G''' означовала звонкый выбуховый {{IPA|[g]}}, а '''C''' — глухый выбуховый {{IPA|[k]}}. Буква '''K''' ся повжывала лем в дакотрых окремых словах. 

По завоёваню [[Ґреція|Ґреції]] Римлянами в [[1. стороча п.н.е.|1. сторочу п.н.е.]] латиньскый язык пожычив ґрецькы буквы '''Y''' і '''Z''' про запис пожычок із [[Ґрецькый язык|ґрецького языка]].
Імператор [[Клавдій]] без успіху пробовав завести до алфавіту буквы на означіня ''bs/ps'', ''v'' (в класічнім латиньскім алфавітї буква '''v''' означовала як '''V''', так і '''U''') і ''sonus medius'', звука меджі '''U''' і '''I'''. По ёго смерти «Клавдіёвы буквы» были забыты. 

Так, в класічный період латиньскый алфавіт мав 23 буквы:
{| class="wikitable IPA" style="text-align:center"
|+ Класічный латиньскый алфавіт
|-
! style="text-align:left" | Буква
! style="width:5em"| [[A]]
! style="width:5em"| [[B]]
! style="width:5em"| [[C]]
! style="width:5em"| [[D]]
! style="width:5em"| [[E]]
! style="width:5em"| [[F]]
! style="width:5em"| [[G]]
! style="width:5em"| [[H]]
|-
! style="text-align:left" | Назва
| ā || bē || cē || dē || ē || ef || gē || hā
|- class="IPA"
! style="text-align:left" | Высловность
| /aː/ || /beː/ || /keː/ || /deː/ || /eː/ || /ɛf/ || /ɡeː/ || /haː/
|-
| colspan="8" style="font-size:3px;line-height:1"| &nbsp;
|-
! style="text-align:left" | Буква
! [[I]] !! [[K]] !! [[L]] !! [[M]] !! [[N]] !! [[O]] !! [[P]] !! [[Q]]
|-
! style="text-align:left" | Назва
| ī || kā || el || em || en || ō || pē || qū
|- class="IPA"
! style="text-align:left" | Высловность
| /iː/ || /kaː/ || /ɛl/ || /ɛm/ || /ɛn/ || /oː/ || /peː/ || /kʷuː/
|-
| colspan="8" style="font-size:3px;line-height:1"| &nbsp;
|-
! style="text-align:left" | Буква
! [[R]] !! [[S]] !! [[T]] !! [[V]] !! [[X]] !! [[Y]] !! [[Z]] !! rowspan="3"| &nbsp;
|-
! style="text-align:left" | Назва
| er || es || tē || ū || ex || ī Graeca || zēta
|- class="IPA"
! style="text-align:left" | Высловность
| /ɛr/ || /ɛs/ || /teː/ || /uː/ || /ɛks/ || /iː ˈɡrajka/ || /ˈzeːta/
|}
На роздїл од Ґреків, Римляне не повжывалы традічны [[Фінікійске писмо|семітьскы]] назвы літер. Буква '''Y''' ся называла іґрек ("i Graeca" — ґрецьке і), бо Латинянам было тяжко роздїляти чуджій звук /y/ од /i/. '''Z''' мала ґрецьку назву [[зета]].

Стары Римляне хосновали лем заголовны формы букв, малы буквы повстали на переломі [[Антічность|Антічности]] і [[Середовік]]у.
В Середовіку ся зъявила буква '''W''', котра ся хосновала в записї [[Ґерманьскы языкы|ґерманьскых языків]]. Вызначіня '''I''' і '''U''' як гласных, а '''J''' і '''V''' як согласных ся конечно утвердило лем в добі [[Ренесанція|Ренесанції]] (перед тим они были вольныма [[алоґраф]]ами).

=== Шыріня ===
Латиньскый алфавіт ся пошырив, вєдно з [[Латиньскый язык|латинов]], з [[Італійскый півостров|Італійского півострова]] до земель наоколо [[Середоземне море|Середоземного моря]] в добу експанзії [[Римска империя|Римской рішы]]. Хоць выходна часть імперії — [[Ґреція]], [[Турція]], [[Левант]] і [[Еґіпет]], продовжыла хоснованя [[Ґрецькый язык|ґрецького языка]] як [[лінґва франка]], латина была значно пошырена в западній части, і повсталы западны [[романьскы языкы]] продовжовали хоснованя і адаптацію латиньского алфавіту.

З шыріням [[Заходне хрістіанство|заходного хрістіанства]] бігом [[Середовік]]у ся алфавіт поступно переберав народами [[Северна Европа|северной Европы]], котры говорили [[Келтьскы языкы|келтьскыма]] (вытїсняючі алфавіт [[оґам]]), [[Ґерманьскы языкы|ґерманьскыма]] (вытїсняючі [[Рунічный алфавіт|рунічны]] алфавіты), [[Балтіцькы языкы|балтіцькыма языками]], а таксамо носителями дакотрых [[Уральскы языкы|уральскых языків]], напр. [[Мадярьскый язык|мадярьского]], [[Фіньскый язык|фіньского]] і [[Естоньскый язык|естоньского]]. Алфавіт тіж зачали хосновати про запис [[Западославяньскы языкы|западославяньскых]] і дакотрых [[Югославяньскы языкы|югославяньскых языків]] бігом того як їх носителї переяли [[римо-католицізм]]. Носителї [[Выходославяньскы языкы|выходославяньскых языків]] обычайно переймали [[Кіріліця|кіріліцю]] вєдно з [[православіє]]м.

За послїднї 500 років ся латиніка пошырила світом до [[Америка|Америкы]], [[Океанія|Океанії]], частей [[Азія|Азії]] і [[Африка|Африкы]] европсков колонізаціёв, вєдно з [[Шпанєльскый язык|шпанєльскым]], [[Портуґальскый язык|портуґальскым]], [[Анґліцькый язык|анґліцькым]], [[Французькый язык|французькым]], [[Шведьскый язык|шведьскым]] і [[Голандьскый язык|голандьскым языками]]. Латиньскый алфавіт ся іщі хоснує про многы [[Австронезійскы языкы|австронезійскы языкы]], в тім чіслї про [[Таґальскый язык|таґальскый]] і іншы языкы [[Філіпіны|Філіпін]], офіційны языкы [[Малайзія|Малайзії]] і [[Індонезія|Індонезії]].

На кінцю [[19. стороча]] латиньскый алфавіт переяли [[Румыны|Румуны]]. До того [[румуньскый язык]] хосновав [[Кіріліця|кіріліцю]].
В [[1928|1928. роцї]] латиньскый алфавіт змінив [[Арабскый алфавіт|арабскый]] в [[Турція|Турції]]. Векшына [[Тюркскы языкы|тюркоязычных]] народів бывшого [[СССР]], втч. [[Татары]], [[Башкіры]], [[Азербайджанцї]], [[Казахы]] і іншы, перейшли на алфавіты на основі латинікы в [[1930-ы|1930-ых роках]], але в [[1940-ы]]х былы переведені на [[Кіріліця|кіріліцю]]. По падіню [[СССР|Совєтьского Союзу]] в [[1991|1991. роцї]] ся латиньскый алфавіт зась зачав хосновати про запис [[Азербайджаньскый язык|азербайджаньского]], [[Узбецькый язык|узбецького]], [[Туркменьскый язык|туркменьского]], [[Казахскый язык|казахского]], [[Татарскый язык|татарьского]] языків і [[Румуньскый язык|румуньского языка]] в [[Молдавія|Молдавії]].

== Модіфікації ==
За час свого хоснованя латиньскый алфавіт быв адаптованый новым языкам, при тому даколи мусив означати [[фонема|фонемы]], не притомны в языках, котры ся вже записовали римскыма буквами. Про означіня такых звуків были створены модіфікації алфавіту.
=== Ліґатуры ===
{{ГоловнаСтатя|Ліґатура}}
Ліґатура є злитя двох ці веце обычайных букв до нового [[ґліф]]у ці літеры. Приклады суть '''[[Æ|Æ/æ]]''' (з AE), '''[[Œ|Œ/œ]]''' (з OE), скорочіня '''[[&]]''' (з [[Латиньскый язык|лат.]] ''et'' «і»), нїмецька буква '''[[ß]]''' («есцет», з ſz ці ſs).
=== Новы буквы ===
Приклады новых букв, заведеных до штандартного латиньского алфавіту, суть [[Рунічный алфавіт|рунічны]] [[Вінн|вінн ('''Ƿ/ƿ''')]], [[Торн|торн ('''Þ/þ''')]] ай [[Ет|ет ('''Ð/ð''')]], заведены до [[Староанґліцькый язык|староанґліцького алфавіту]]. Іншов таков літеров є [[Середнёанґліцькый язык|середнёанґліцькый]] [[Ёґ|ёґ ('''Ȝ/ȝ''')]]. Пак вшыткы штирї были замінены: ёґ — на '''gh''', вінн — на '''w''', ет і торн — на '''th'''. Послїднї два ся доднесь хоснують в [[Ісландьскый язык|ісландьскім]] і [[Фарерьскый язык|фарерьскім алфавітах]]. 
=== Діґрафы і тріґрафы ===
:'''''Головны статї:''' [[Діґраф]] і [[Тріґраф]]''
Діґраф є пара літер, хоснованых на означіня єдного ці веце звуків, што ся в обычайнім споїню такых букв не читають. Приклады суть '''ch''', '''th''', '''sh''' в [[Анґліцькый язык|анґліцькім]], '''ch''', '''dz''', '''dž''' в [[Словеньскый язык|словацькім языку]]. 

Тріґраф є складеный з трёх букв, як то [[Нїмецькый язык|нїмецьке]] '''sch'''.
=== Діакрітічны знакы ===
 {{ГоловнаСтатя|Діакрітічны знакы}}
Діакрітічный знак є невеликый сімбол, што може стояти над ці під буквов, або в іншій позіції, як то знак [[умлаут]]у в [[Нїмецькый язык|нїмецькых]] буквах '''[[Ä]]''', '''[[Ö]]''', '''[[Ü]]'''. Ёго головнов функціёв є зміна высловности літеры, ку котрій ся припоює, айбо іщі може змінёвати высловность цілого складу ці ай слова, або роздїлёвати [[гомоґраф]]ы.
== Латинізація == 
Слова з языків, котры ся записують іншым писмом, обычайно ся в латиньскім текстї [[Транслітерація|транслітерують]] ці [[Транскріпція|транскрібують]].
=== Русиньска латиніка ===
Найстаршым знамым прикладом хоснованя [[Мадярьскый язык|мадярьского правопису]] в русиньскій писомній памятцї суть документы [[Урбарьска реформа Марії Терезії|урбарьской реформы Марії Терезії]] з 70-х років XVIII. стороча. Документы ся были повинны записовати в зрозумілім підданым народнім языку, але записовачі, Мадяре і Словаци, правдоподобно не знали писати [[Кіріліця|кіріліцёв]]<ref name="tendencii">{{статя|автор=[[Маріанна Лявинець|Марианна Лявинец-Угрин]]|назва=Тенденции использования венгерской орфографии в русинском языке|выданя=Studia Slavica Academiae Scientiarum Hungaricae|рік=2018|выпуск=63/1|язык=ru|doi=10.1556/060.2018.63.1.11|сторінкы=97-105|одказ=https://www.academia.edu/39981109/%D0%A2%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D0%B8%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%BE%D1%80%D1%84%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%B8_%D0%B2_%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B5}}</ref>.

Шырокы дебаты около заведеня мадярьского варіанта латинікы про русиньскый язык в [[Угорьско|Угорьску]] ся зачали в період [[мадярізація|мадярізації]], т. є. кінцём XIX. стороча. Єдна неуспішна проба о латинізацію русиньского писма была в роцї 1874 на ініціативу міністерства реліґії і народной освіты. В роцї 1885 будапештьска новинка «Magyar Állam» рекомендовала новозаложеным новинкам [[Євґеній Фенцик|Є. Фенцика]] «[[Листокъ]]» перейти на латиньске писмо. То саме пропоновав в роцї 1890 [[Йосиф Фесторій]], парох [[Войчіце|войчіцькый]], у своїй крітіцї [[місяцёслов]]а [[Общество св. Василія Великого|Общества св. Василія Великого]] на сторінках новинок «[[Kelet]]», а о три рокы пізнїше сам выдав брошуру в латиньскім писмі. Тоты пропозіції ся часто арґументовали тым, же латиньске писмо бы было ефектівнїше про выуку русиньского языка. Тогдышня [[Русофил|русофільска]] русиньска інтеліґенція на то реаґовала остров крітіков. З єй погляду быв вопрос захованя кіріліцї в «етімолоґічнім» правописї тотожный із захованём реліґії і самого русиньского народа (аналоґічнов была реакція на пробы завести «фонетичный» правопис напр. [[Ласлов Чопей|Ласлова Чопея]])<ref>{{книга|автор=[[Маріанна Лявинець|Lyavinecz-Ugrin Marianna]]|назва=Попытки кодификации русинского языка на рубеже XIX и XX веков (младшее поколение писателей-русофилов) (докторьска дізертація)|одказ= https://edit.elte.hu/xmlui/bitstream/handle/10831/32836/Lyavinecz-Ugrin_DISSZERT%C3%81CI%C3%93_2016.pdf|місто=[[Будапешт]]|рік=2016|сторінкы=56-68|язык=ru}}</ref>.

В австрійскій Галічінї ся дебата о латиньскім писму (тзв. «[[азбучна война]]» <small><nowiki>[</nowiki>[[:ru:Азбучная война|ru]]<nowiki>]</nowiki></small>) розвинула уж скорше, в серединї XIX. стороча.

{{Зачаток цітаты|жрідло=«[[Листокъ]]», ч. 1/XI (1. януара 1895)}}
<poem>Войчицкій чудодѣй.
...
Итакъ, твой старый дѣдъ отнынѣ будетъ dyid, 
А ближнему желать ты долженъ много lyit,
...
Пусть будет! да пройдётъ по всѣмъ угламъ Карпата
Его-то славы вѣсть, но славы — [[Герострат]]а!
...
[[Юлій Ставровскый-Попрадов|Попрадовъ]].</poem>
{{Конець цітаты}}

[[Файл:Mukachevo Soviet leaflet March 1919.png|thumb|right|Летак Мукачівской рады робітників і вояків, март 1919.]]

Із зачатком [[Перша світова война|Першой світовой войны]] асімілачна політика зміцнїла. В авґустї 1915 міністерство реліґії вєдно з [[Мукачовска єпархія|мукачівскым]], [[Пряшівска єпархія|пряшівскым]] і [[Гайдудороґска єпархія|гайдудороґскым]] єпископами приправили план латінізачных кроків, в т. ч. заведжіня латиньского писма в церьковных книгах і школах. Наряджінём єпископа [[Штефан Новак|Штефана Новака]] од новембра того істого року Пряшівска єпархія перейшла на проєкт латинікы [[Иштван Семан|др. Іштвана Семана]] (фактічно проста мадярьска транслітерація). Мукачівска єпархія прияла модіфіковане латиньске писмо [[Авґустин Волошин|Авґустина Волошина]]<ref>{{книга|автор=[[Авґустин Волошин|Августин Волошин]]|назва=Спомины|одказ=https://shron1.chtyvo.org.ua/Voloshyn_Avgustyn/Spomyny.pdf|місто=[[Ужгород]]|рік=1923|сторінкы=73—87}}</ref>. В каждоденнім жывотї (напр. в писмах) ся мадярьскый правопис хосновав уж давнїше<ref name="tendencii" />.

Вопрос латінізації ся зась обявлять по роцї 1925 в чехословацькій [[Підкарпатьска Русь|Підкарпатьскій Руси]]. Редактор ужгородьскых новинок «[[Podkarpatské hlasy]]» Франтїшек Свойше пропоновав одмітнути кіріліцю, жебы полегшыти асімілацію Русинів з чехословацькым народом. В латиньскім алфавітї (в «[[Чехословацькый язык|чехословацькій]]» подобі) выходили новинкы «[[Novoje vremja]]» (1925-33, ред. [[Віктор Барань]]), мотівуючі свій выбір снагов выгнути ся марґіналізації русиньской културы. Русиньска інтеліґенція, главно русофільска, зась одповіла крітіков обох редакторів<ref>{{статя|автор=Geoffrey Brown, Alexander Maxwell|назва=Czechoslovak Ruthenia's 1925 Latinization campaign as the heritage of nineteenth-century Slavism|выданя=Nationalities Papers|рік=2016|язык=en|doi=10.1080/00905992.2016.1212824|одказ= https://www.academia.edu/29874921/Czechoslovak_Ruthenias_1925_Latinization_campaign_as_the_heritage_of_nineteenth_century_Slavism}}</ref>.

Латіньскый алфавіт мав важну роль меджі Русинами в Северній Америцї, а то з огляду на слабы зналости кіріліцї і єй недоступность в америцькых тіпоґрафіях. Новинкы «[[Американскій русскій вѣстникъ]]» выходили в двох паралелных верзіях<ref>Выданя «А. Р. Вѣстника» в латиньскім писмі ся звало «[[Slavish]] Edition» (опроти кірілічному «Russian Edition»). В залежности од чісла ішло або о русиньску латиніку, або о [[Словацькы діалекты|земпліньскый словацькый діалект]].</ref> до 1926 року<ref>{{книга|автор=[[Павел Роберт Маґочій|Paul Robert Magocsi]], [[Иван Поп|Ivan Pop]]|назва=Encyclopedia of Rusyn History and Culture (Revised and Expanded Edition)|місто=[[Торонто]]-[[Баффало]]-[[Лондон]]|рік=2005|сторінкы=4}}</ref>. Латиніков ся выдавали ай творы [[Еміл Кубек|Еміла Кубека]]<ref name="rabus">{{статя|автор=Achim Rabus|назва=Zweischriftigkeit bei den Karpatorussinen|рік=2019|выданя=Slavic Alphabets and Identities (ред. S. Kempgen, V. S. Tomelleri)|язык=de|одказ=http://kodeks.uni-bamberg.de/slavling/downloads/SK_VST_eds_SlavicAlphabetsIdentities_Web.pdf|місто=[[Бамберґ]]|сторінкы=161—193}}</ref>.

Діскузія о русиньскім писму ся зась розвинула в контекстї [[Конгрес русинского языка|Першого конґреса русиньского языка]] (1992)<ref>{{статя|автор =[[Петро Трохановскій]] (ред.)|тітул =Лемківскій річник 2012|одказ =http://lemko.org/pdf/LR2012.pdf|місто =[[Крениця]]-[[Ліґниця]]|выдавательство =[[Стоваришыня Лемків]]|рік =|сторінкы =76—95}}</ref>. Конґрес єднак у пунктї 9. своёй резолуції потвердив кірілічне писмо про русиньскый язык: «ґрафічна сістема (алфавіт) русиньского языка є кіріліця»<ref>{{статя|автор =[[Павел Роберт Маґочій|Paul Robert Magocsi]]|тітул =Scholarly Seminar on the Codification of the Rusyn Language|выданя=Revue des études slaves|одказ=https://www.persee.fr/doc/slave_0080-2557_1993_num_65_3_6128|рік =1993|выпуск=65-3|сторінкы =597—599}}</ref>.

В сучасности ся русиньска латиніка поужывать главно на Словакії і в Польщі, на Словакії докінця домінує в каждоденнім ужываню русиньского языка. Ряд медій є приступный в двох верзіях, як друкованых («[[Артос]]», «[[Благовістник]]»), так і електронічных (сторінкы «[[Молоды Русины|Молодых Русинів]]», «[[Русин Фм]]», днесь уж неекзістуючій портал [[holosy.sk]])<ref name="rabus" />. 

Нормы [[Транслітерація русиньского языка до латинікы|транслітерації русиньского писма]] до латиньского алфавіту суть частёв кодіфікованого русиньского языка на Словакії<ref>{{книга|автор=[[Василь Ябур]], [[Анна Плїшкова]]|назва=Сучасный русиньскый списовный язык|одказ= https://www.unipo.sk/public/media/26868/S%C3%BA%C4%8Dasn%C3%BD%20rus%C3%ADnsky%20spisovn%C3%BD%20jazyk.pdf |місто=[[Пряшів]]|рік=2009|сторінкы=59—61}}</ref>:

{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align:center; width:80%;"
! scope="col" | [[Русинськый алфавіт|Кіріліця]]
! scope="col" | Латиніка
! scope="col" | Позіція
! colspan="2" scope="col" | Приклады
|-
|а
|a
|
|
|
|-
|б
|b
|
|
|
|-
|в
|v
|
|
|
|-
|г
|h
|
|
|
|-
|ґ
|g
|
|
|
|-
|д
|d
|
|
|
|-
|е
|e
|
|
|
|-
| rowspan="4" | є
| rowspan="4" | je
|на зачатку слова
|єден, Єрусалим
|jeden, Jerusalym
|-
|по гласных
|грїє, маєток
|hr'ije, majetok
|-
|по твердых согласных
|пє, бє
|pje, bje
|-
|по роздїлюючіх ъ, ь
|зъєднотити ся
|zjednotyty s'a
|-
|дє, тє
|d'e, t'e
|
| rowspan="5" | синє, кізє
| rowspan="5" | syn'e, kiz'e
|-
|нє, лє
|n'e, l'e
|
|-
|сє, зє
|s'e, z'e
|
|-
|рє, цє
|r'e, c'e
|
|-
|дзє
|dz'e
|
|-
| rowspan="4" | ё
| rowspan="4" | jo
|на зачатку слова
|ёго, Ёлкін
|joho, Jolkin
|-
|по гласных
|моёв
|mojov
|-
|по твердых согласных
|
|
|-
|по роздїлюючіх ъ, ь
|зъёйкнути
|zjojknuty
|-
|дё, тё
|d'o, t'o
|
|малёваный
|mal'ovanŷj
|-
|нё, лё
|n'o, l'o
|
|тінёв
|t'in'ov
|-
|сё, зё
|s'o, z'o
|
|князёва
|kn'az'ova
|-
|рё, цё
|r'o, c'o
|
|царёва
|car'ova
|-
|дзё
|dz'o
|
|дзёбати
|dz'obaty
|-
|ж
|ž
|
|
|
|-
|з
|z
|
|
|
|-
|і
|i
|
|
|
|-
| rowspan="4" | ї
| rowspan="4" | ji
|на зачатку слова
|їсти, їж
|jisty, již
|-
|по гласных
|наїсти ся
|najisty s'a
|-
|по твердых согласных
|обїднати
|objidnaty
|-
|по роздїлюючіх ъ, ь
|одъїсти
|odjisty
|-
|дї, тї
|d'i, t'i
|
|дїти, тїло
|d'ity, t'ilo
|-
|нї, лї
|n'i, l'i
|
|конї, лїто
|kon'i, l'ito
|-
|сї, зї
|s'i, z'i
|
|сїно, на нозї
|s'ino, na noz'i
|-
|рї, цї
|r'i, c'i
|
|грїх, цїпы
|hr'ich, c'ipŷ
|-
|дзї
|dz'i
|
|
|
|-
|и
|y
|
|
|
|-
|ы
|ŷ
|
|
|
|-
|й
|j
|
|
|
|-
|к
|k
|
|
|
|-
|л
|l
|
|
|
|-
|м
|m
|
|
|
|-
|н
|n
|
|
|
|-
|о
|o
|
|
|
|-
|п
|p
|
|
|
|-
|р
|r
|
|
|
|-
|с
|s
|
|
|
|-
|т
|t
|
|
|
|-
|у
|u
|
|
|
|-
|ф
|f
|
|
|
|-
|х
|ch
|
|
|
|-
|ц
|c
|
|
|
|-
|ч
|č
|
|
|
|-
|ш
|š
|
|
|
|-
|щ
|šč
|
|
|
|-
| rowspan="4" | ю
| rowspan="4" | ju
|на зачатку слова
|юбілант, Юрко
|jubilant, Jurko
|-
|по гласных
|купую, твою
|kupuju, tvoju
|-
|по твердых согласных
|пю, бю
|pju, bju
|-
|по роздїлюючіх ъ, ь
|адъютант
|adjutant
|-
|дю, тю
|d'u, t'u
|
|тюкати
|t'ukaty
|-
|ню, лю
|n'u, l'u
|
|нюхати, любити
|n'uchaty, l'ubyty
|-
|сю, зю
|s'u, z'u
|
|сюжет
|s'užet
|-
|рю, цю
|r'u, c'u
|
|орю, на палцю
|or'u, na palc'u
|-
|дзю
|dz'u
|
|
|
|-
| rowspan="4" | я
| rowspan="4" | ja
|на зачатку слова
|яма, Янко
|jama, Janko
|-
|по гласных
|моя, стояти
|moja, stojaty
|-
|по твердых согласных
|вязати
|vjazaty
|-
|по роздїлюючіх ъ, ь
|зъявити ся
|zjavyty s'a
|-
|дя, тя
|d'a, t'a
|
|дяковати, тягати 
|d'akovaty, t'ahaty
|-
|ня, ля
|n'a, l'a
|
|нянько, фляшка
|n'an'ko, fl'aška
|-
|ся, зя
|s'a, z'a
|
|волося, зять
|volos'a, z'at'
|-
|ря, ця
|r'a, c'a
|
|куря, паця
|kur'a, pac'a
|-
|дзя
|dz'a
|
|дзявкати
|dz'avkaty
|-
|ь
|'
|
|
|
|-
|дь, ть
|d', t'
|
|подь, заплать
|pod', zaplat'
|-
|нь, ль
|n', l'
|
|нянько, обмаль
|n'an'ko, obmal'
|-
|сь, зь
|s', z'
|
|принесь, лїзь
|prînes', l'iz'
|-
|рь, ць
|r', c'
|
|пастырь, хлопець
|pastyr', chlopec'
|-
|дзь
|dz'
|
|
|
|}

== Референції ==
<references />
{{Переклад|en|Latin alphabet}}

[[Катеґорія:Алфавіт]]
[[Катеґорія:Русинськый язык]]