Ракія
 Болгарська ракія „Еленска Сливова“ 15-ручного настояня | |
| Филь | Лікыр |
|---|---|
| Крайина походжіня | Подля майстарого писемного жерела Болгарія |
| Муцность | 40+% ABV |
| Смакы | овочі, у т. ч. грезно, слива, персик, бороцква |
Ракі́я є алкоголный напуй; колективна назывка на овочні бренді, популарні на Балканах, обсяг спирта у котрых обычайно 40% ABV (домашня ракія годна быти май муцнов — обычайно 50–80%).[1]
Назывка
[едітовати | едітовати жрідло]Варіації назывкы присутні у языках балканськых народув: булг. ракия, серб. ракија/rakija, алб. rakia, ґрец. ρακή raki, макед. ракија, тур. rakı, рум. rachie/rachiu.
Обща інформація
[едітовати | едітовати жрідло]Ракія ся парує через ферментацію тай дистилованя овочув, обычайно слив тай вина (грезна), айбо сут варіації, напаровані з бороцкув, груш, вишень авадь малины.[2] Май рідко хоснувут на тото персикы, яблыка, фіґы, чорницю тай айву.
Межи варіаціями сут: шлівовіца (шљивовица/šljivovica) и цуйка (ţuică) — из слив,[3] кайсієва/кайсія (кайсиева/кајсија) — из бороцкув тай варіація из вина: гроздова/лозова у Болгарії, raki rrushi у Албанії тай Косові, lozovača/komovica у Горватії, Сівернуй Македонії, Чорнуй Горі, Сербії и Боснії тай Герцеґовині.[4][5] Похожый напуй є у Кіпрі, котрый ся называт зіванія вадь зівана (ґрец. ζιβανία zivanía, ζιβάνα zivána).
По дистилації до сливової и грезнової ракії знавут додавати другі інґредієнты, наприклад травы, мнюд, квасні ягоды вадь грецькі оріхы.[2]
Ракія сама по собі безцвітна, кідь до неї ся не додавут другі інґредієнты. Поєдны филі ракії сохтувут держати у бодньох (дубовых авадь еперковых) діля аромата и золотистого цвіта.
Подля крайины
[едітовати | едітовати жрідло]Албанія
[едітовати | едітовати жрідло]Албанськоє ракі (алб. raki, означена форма rakia) тото филь ракії и традиційный напуй у Албанії. Ракія ся выраблят усяде у Албанії и Косові, як професійно, так и доморобно. Реґіон Скрапар у Албанії знамый за выробництво ракії; майзнамі села тото Заберзан (алб. Zaberzan), Мужаке (алб. Muzhakë), Роґ (алб. Rog) и Вендреше (алб. Vendreshë). У Косові майзнамым выробником ракії є варощик Раховец (Rahovec); такой там ся кажджый рук правит фестиваль ракії.[6]
Вино ся урощує у луґошах (перґолах). По збираню вина, оно ся товче и складує ся у деревляні бодні (хоть на днешньый день ся знавут хосновати ай пластикові). Товченоє вино ся кличе берсі (алб. bërsi) тай лишат ся на 25 днув на ферментацію. На конець ферментачного процеса вино пущат специфічный запах. Товды вино ся варит на дубі тай через бронзові трубы пары ся пущавут на дистилацію. По дистилації напуй ся розливат у тару.[7]
У Албанії и Косові ракія часто ся подає из мезе.
Боснія тай Герцеґовина
[едітовати | едітовати жрідло]Ракия дуже популарна у Боснії и Герцеґовині. Значным фактором у выробліню ракії у крайині є рузнота и доступность овочув у долині рікы Дрина, тай некывана, дика природа у горнуй місности. Традиційноє ракійовыробноє ремесло ужыло до нашых днув и днеськы ся шыроко практикує. Пошыреным є домашньоє выробництво ракії.
Болгарія
[едітовати | едітовати жрідло].jpg)
Болгарія пробовала уголосити ракію свойим націоналным напойом у Европськуй унії діля май низкых акциз, айбо раз не мала в тум успіху.[8] На розкопках болгарські археолоґы найшли фраґмент керамікы, датованый 14. сторочам, из пописом: „Удпразновав єм ракійов“; и фраґмент дистилаційного черепа 11. сторуча, хоснованого на уробленя ракії. Такі удкрытя узвали сомнівы у пережум представленю, ож ракію зачали чинити лиш у 16. сторочу. Поєдны історикы правлят, ож ракія має болгарськоє походжіня.[9] Европська унія признає 12 марок болгарської ракії через зазначкы PDO (анґл. Protected Designation of Origin, „Защищеноє означіня походжіня“) тай PGI (анґл. Protected Geographical Indication, „Защищеноє ґеоґрафічноє означіня“), котрі резервувут назывкы продуктув, учиненых через традиційный процес тай уробленых у конкретных реґіонах (наприклад, як тото є з назвами шампанськоє, ґорґонзола, рокфор).[10]
Горватія
[едітовати | едітовати жрідло].jpg)
У Горватії ракія є майпопуларным муцным напойом.[11] Траваріца (хорв. travarica, травляна ракія) часто ся подає як аперітіф уєдно из сушеныма фіґами. Острув Хвар є знамый за ракію из додаваньом мирта (хорв. mrtina квасна тай темнобарнаста). Южні островы як Корчула тай варош Дубровнік ся знавут за ракію из анісом (хорв. aniseta), а у централнуй Далмації майзнама варіація вто ракія из грецькыма оріхами (хорв. orahovica). Она обычайно доморобна тай пє ся из сухыма кексами вадь сушеныма фіґами. У літі часто мож видіти на кажджому балконови великі скляні посудины з ракійов тай дарабчиками оріхув у нюй, бо процес уготовленя потребує настойованя ораховіцы на сонцьови. У сіверноадріатичному реґіонови — головно в Істрії — ракія ся типово чинит из меду (хорв. medica) вадь омелы (хорв. biska, она жовто-барнаста тай солодкава). Удну крайины ся чинит из слив шлівовіца (хорв. šljivovica) тай вілямовка (хорв. viljamovka) — из Вільямсового сорта груш.
Горватія має PGI-зазначкы на 6 ракій: Zadarski maraschino, Hrvatska travarica, Hrvatski pelinkovac, Hrvatska stara šljivovica, Slavonska šljivovica и Hrvatska loza.[10]
Греція
[едітовати | едітовати жрідло]У Греції традиційный кретськый напуй цікудія (ґрец. τσικουδιά tsikoudiá) и ціпуро (ґрец. τσίπουρο tsípouro) ся неформално кличут „ракі“ позад номенкулатурної традиції часув Османської імперії, де термін „ракі“ означовав дистиловані алкоголні напої.
Кретська цікудія ся выраблят из пролишкув грезна, котрі ся лишавут по виноробському процесі. Уд другої половины октовбра до кунця новембра ся удавут спеціалні дозволы на домашньоє выробленя цікудії. Цікудія ся дистилує єден раз, а не два тай не обсягує аніс, што удличат ї уд грецького ціпура тай турецького ракі. Цікудія ся часто подає студенов як аперітіф из морепродуктами тай мезе; вадь як компліментарный діжестіф из овочами ци цукриками у ложках.[12]
Румынія тай Молдова
[едітовати | едітовати жрідло]У Румынії и Молдові етимолоґічно сродні слова rachiu тай rachie означувут похожый напуй, часто муцный овочный алкоголь, обычайно из грезна. Айбо многым май часто ся хоснувут терміны на подобноє популарноє питя „цуйка“ (рум. ţuică), котра ся чинит лиш из слив тай „палінка“ (рум. palincă). Окрем того, на бренді вцілови ся знавут хосновати реґіоналні терміны vinars (буквално „паленоє вино“) у Румынії тай divin у Молдові.
Сербія
[едітовати | едітовати жрідло]
Ракія вто єден из майпопуларных алкоголных напоюв у Сербії[13] тай єї націоналный напуй.[14][15][16] Подля слув Драґана Джуріча, президента Здружіня выробникув природної ракії „Сербська ракія“ (серб. Удружење произвођача природних ракија „Српска ракија“/Udruženje proizvođača prirodnih rakija „Srpska rakija“), Европська унія защищат префікс „сербська“ по удношіню д ракії.[13] У Сербії є коло 10 000 приватных продуцентув ракії; 2 000 сут у державному реєстрови, а подля Джуріча, лиш стувка погребув выраблят высококвалітну ракію.[13] Майпопуларными ракіями у Сербії сут сливова, бороцкова тай грушова. У Белґрадови є музей ракії.[17] Сербськоє жерело, датованоє 14. сторучам є єдным из майранньых пудтверженых споминув за продукованя ракії.[18]
Сіверна Македонія
[едітовати | едітовати жрідло]У Сівернуй Македонії майпопуларні варіації ракії из жовтого тай білого грезна. Тіквешська винарня у Кавадарці є майзнамым місным выробником ракії. Сіверні македонці сохтувут чинити домашню ракію из дистилата грезна тай додавати аніс діля солодкого смаку.
Турція
[едітовати | едітовати жрідло]Турецькый ракі (тур. rakı, МФА: [ɾaˈkɯ]) тото похожый на ракію алкоголный напуй (залежно на реґіон) из додаваньом аніса, котрый ся означує націоналным напойом Турції.[19] Часто ся подає у Ірані, туркськых тай балканськых крайинах як аперітіф, из морепродуктами авадь мезе.
Спожываня
[едітовати | едітовати жрідло]Традиційно ракія ся пє из малых штампликув, обсягом приблизно уд 30 до 50 мілілітрув.
У літі ракію сохтувут подавати ледянов, а у зимі „грітов“ (булг. греяна, серб. кувана/kuvana, грејана/grejana, хорв. kuhana): ракія ся гріє вєдно из медом авадь цукром и спеціями у великых казанках. Часто таку „гріту“ ракію предлагавут навщивителям на фестивалях пуд удкрытым небом.
Ритуалноє хоснованя
[едітовати | едітовати жрідло]Хоть вино є важнов частьов тайинства причастя у церьквах греко- тай римокатолицького обрядув у реґіоні, на Балканах ракія ся хоснує у поєдных реліґійных контекстах.
У кунци православных опроводув, на выході з теметова навщивителям ся предлагат дараб погачі (содового хліба) тай штамплик ракії.[20] Кой ся пє „за душу“ покуйного, кось уливат часть ракії на землю, приговорювучи „Най Буг прийме йсе за нього/неї“, а пак допиват, што ся лишило.[20]
Бігом свальбув, отець молодого обходит усі столы тай предлагат ракію всьым гостям, проговорювучи тост за щастя молодых. У общому на Балканах ракію ся сохтує предлагати гостям у своюй хыжи як жест гостьоприйимности.
Она ся хоснує як сакраменталный елемент у суфійському ордені Бекташі[21] тай алевізмі (на церемоніях джем), де ракія ся не рахує алкоголнов и называт ся „дем“.[22]
Филі
[едітовати | едітовати жрідло]| Овочі | Болгарія | Боснія и Герцеґовина, Горватія, Чорна Гора, Сіверна Македонія | Греція | Албанія тай Косово |
|---|---|---|---|---|
| Основні филі | ||||
| слива (сливовиця) | сливова
сливовица |
šljivovica, шљивовица, шливка, сливка | Κουμπλόρακο (Ρακί κορόμηλου) / Raki koromilou | Raki Kumbulle |
| вино | гроздова
гроздовица мускатова |
лозова (lozova), lozovača/loza, лозова ракија/лозовача/лоза | Σταφυλόρακη (ρακί σταφυλής) / raki stafylis | Raki Rrushi |
| ужимкы из вина, ком (што ся лишат по чиненю вина) | джиброва
джибровица шльокавица |
komovica, комова ракија/комовица | Τσίπουρο-Τσικουδιά (ρακί στεμφύλων σταφυλής) / tsipouro-tsikoudia (raki stemfylon stafylis) | Raki Bërsi |
| бороцкы | кайсиева | mareličarka, kajsijevača, кајсијевача | Ρακί βερίκοκου / raki verikokou | Raki Kajsie |
| персик | прасковена | rakija od breskve, ракија од брескве, breskavica | Ρακί ροδάκινου / raki rodakinou | Raki Pjeshke |
| груша | крушoва | kruškovača/vilijamovka, крушковача/виљамовка, крушка | Ρακί αχλαδιού / raki achladiou | Raki Dardhe |
| яблыко | ябълкова | jabukovača, јабуковача | Ρακί μήλου / raki milou | Raki Molle |
| еперка | черничева
црница |
dudova rakija/dudovača/dudara, дудова ракија/дудовача/дудара | Ρακί απο σκάμνια, ρακί μούρων / raki apo skamnia, raki mouron | Raki Mëni |
| айва | дюлева | dunjevača, дуњевача | Ρακί κυδωνιού / raki kydoniou | Raki Ftoji |
| фіґа | смокинова | smokovača, смоквача | Συκόρακη, Ρακί σύκου / Sykoraki, Raki sykou | Raki fiku |
| вишня | черешова | trešnjevača | Ρακί κερασιού / raki kerasiou | Raki qershie |
| разні овочі | плодова | — | Ρακί φρούτων / raki frouton | — |
| из квасныма ягодами | вишновка | višnjevac/višnjevača, вишњевача | Βυσνόρακι, Ρακί βύσσινου / Visnoraki, raki vyssinou | Raki Vishnje |
| Из добавками | ||||
| из ружов | гюлова | ružica | — | — |
| из травами | билкова | travarica, траварица/trava | — | — |
| из яфинами | — | borovnička, боровничка | — | Raki Boronice |
| из яловцьом | klekovača, клековача | — | Raki Dëllinje | |
| из медом | медена | medenica, medovača, medica, medenjača, zamedljana (дуже популарна у Істрії, реґіоні Горватії), медовача/medovača, medovice | Ρακόμελο / rakomelo | Raki e Pjekur |
| из анісом | анасонлийка | mastika, мастика | Τσίπουρο με γλυκάνισο / tsipouro me glykaniso | — |
См. тыж
[едітовати | едітовати жрідло]Референції
[едітовати | едітовати жрідло]- ↑ R., Ivan (23 January 2016). Rakia – Everything you wanted to know about this drink. slavorum.org. https://www.slavorum.org/rakia-everything-you-wanted-to-know-about-this-drink/.
- ↑ 2,0 2,1 Bethune, Meredith (14 January 2022). What Is Rakija?. https://www.tastingtable.com/693535/rakija-rakia-spirit-cocktails-brandy/.
- ↑ Wells, Mike (2016). The Danube Cycleway Volume 2: From Budapest to the Black Sea. Cicerone Press Limited. pp. 44–48. ISBN 9781783623136.
- ↑ Kahl, Thede; Kreuter, Peter Mario; Vogel, Christina, ред.s (2015). Culinaria balcanica. Frank & Timme GmbH. p. 85. ISBN 9783732901388. https://books.google.com/books?id=uEQtBgAAQBAJ&pg=PA85.
- ↑ Nickels, Sylvie (1969). Yugoslavia: Slovenia, Croatia and Bosnia-Hercgovina, including the Dalmatian coast, Volume 1. J Cape. p. 107.
- ↑ Rrushi, vera dhe rakia iu presin "n'konak" të Rahovecit. http://old.kosovapress.com/sq/lajme/rrushi-vera-dhe-rakia-iu-presin-nkonak-te-rahovecit-49537/. [перевірено 14 January 2021].
- ↑ Komuna Skrapar. https://www.visitskrapar.com/rakia-e-skraparit-pija-me-njohur-ne-shqiperi/. [перевірено 8 April 2019].
- ↑ Археолог доказва - ракията е българска (по Bulgarian). Trud. 10 October 2011. http://www.trud.bg/Article.asp?ArticleId=1071683. [перевірено 2 January 2012].
- ↑ "Bulgarian Archaeologists Discover 11th Century Rakia Distillation Vessel". www.novinite.com (in англійська). 2015-07-27.
- ↑ 10,0 10,1 eAmbrosia. European Commission. 2018-10-24. https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/food-safety-and-quality/certification/quality-labels/geographical-indications-register/#. [перевірено 2020-03-14].
- ↑ Hrvati najradije od svih žestokih pića piju rakiju (по hr). Večernji list. 28 July 2012. http://www.vecernji.hr/vijesti/hrvati-najradije-svih-zestokih-pica-piju-rakiju-clanak-436045. [перевірено 23 August 2012].
- ↑ Souranaki, Clio (April 2021). Cretan Tsikoudia - Raki. https://www.mycretangoods.com/article/24090/Tsikoudia-Raki/.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Nema šljivke bez podrške. http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/aktuelno.239.html:247897-Nema-sljivke-bez-podrske. [перевірено 28 September 2014].
- ↑ Rakia, The Serbian National Drink. Sick Chirpse. 5 April 2013. http://www.sickchirpse.com/rakia/. [перевірено 28 September 2014].
- ↑ Brandy history - Rakia Bar. http://www.rakiabar.com/about-rakia/brandy-history.30.html. [перевірено 28 September 2014].
- ↑ Rakija. BELGRADIAN by KIELO. 2011. http://www.belgradian.com/serbian-drinks/rakija/.
- ↑ Weisstuch, Liza (11 February 2023). "Is This Rustic Southern European Booze the Next Mezcal?". The Daily Beast.
- ↑ Veronika Edmonds, The Battle for the Origins of Rakija. 16 Sep. 2022 3 Seas Europe.
- ↑ Hammond, David (13 November 2019). "Why raki, the anise-flavored spirit of Turkey, becomes a party". Chicago Tribune.
- ↑ 20,0 20,1 Piercy, Joseph (2010). Slippery Tipples: A Guide to Weird and Wonderful Spirits and Liqueurs. The History Press. ISBN 9780752496856. https://books.google.com/books?id=POcTDQAAQBAJ&pg=PT17.
- ↑ Magra, Iliana (26 November 2023). The Bektashis have stopped hiding. https://www.ekathimerini.com/society/1225686/the-bektashis-have-stopped-hiding/.
- ↑ Soileau, Mark (August 2012), Spreading the Sofra: Sharing and Partaking in the Bektashi Ritual Meal, History of Religions 52 (1): 1–30, doi:10.1086/665961, https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/665961, [перевірено 5 June 2021]